در این مقاله می‌خوانید
[ نمایش ]زمانی که نام مسجد استانبول به میان می‌آید، باید ترکیبی از تاریخ، فرهنگ و هنر در ذهنتان تداعی شود. استانبول به خاطر مساجد و معماری عثمانی‌اش معروف شده است. این شهر زیبا، به‌عنوان بزرگترین شهر ترکیه و پایتخت امپراتوری عثمانی از سال 1453، بیش از 3000 مسجد را در خود جای داده است. با این تعداد مساجد استانبول بدون شک، انتخاب برای بازدید دشوار خواهد بود.
برای راحتی انتخاب شما، ما در ادامه 18 مسجد در استانبول را به شما معرفی می‌کنیم تا با دیدن این بناهای تاریخی و خیره‌کننده، خاطره‌ای زیبا در سفر به استانبول رقم بزنید.
ایاصوفیه، بزرگترین و معروفترین مسجد استانبول، به خاطر گنبد عظیمش مظهر معماری بیزانسی است و گفته می‌شود که «تاریخ معماری را تغییر داده است». سرنوشت ایاصوفیه از کلیسا به مسجد و سپس موزه تغییر یافت. در واقع این بنا ابتدا به دستور امپراتور ژوستینیان به‌عنوان کلیسای یونانی ساخته شد و نزدیک به هزار سال، بزرگترین کلیسای جامع جهان بود.
بعدها در سال 1453 استانبول توسط عثمانی‌ها تسخیر و به بزرگترین شهر امپراتوری عثمانی تبدیل شد. به‌دنبال آن، کلیسای جامع به یکی از مساجد برجسته استانبول تغییر کاربری دارد تا آیین امپراتوری عثمانی را منعکس کند. در نهایت، سرنوشت مسجد ایاصوفیه به موزه تغییر پیدا کرده و امروزه، یکی از دیدنی‌های شگفت‌انگیز استانبول است که گردشگران را از هر نقطه جهان، به تماشای خود دعوت می‌کند.
عکسی از مسجد ایاصوفیه
مسجد سلطان احمد که به نام‌های دیگری مانند مسجد آبی یا مسجد کبود هم شناخته می‌شود، از مساجد مشهور و زیباترین جاهای دیدنی استانبول است که تا مدت‌ها به‌عنوان تنها مسجد شش مناره ترکیه شناخته می‌شد. اما در سال‌های اخیر و پس از ساخت مسجد اردوغان در بخش آسیایی استانبول، مسجد آبی بی‌رقیب نماند.
این مسجد قرن هفدهمی، دقیقا روبه‌روی ایاصوفیه واقع شده و به خاطر 20.000 کاشی ایزنیک آبی و زیبای خود که دیوارهای داخلی آن را تزیین کرده‌اند، معروف است. همچنین شش منارۀ مسجد، آن را از سایر مساجد که معمولا دو یا چهار مناره دارند، متمایز می‌کند. قطعا برایتان جالب خواهد بود که بدانید به دلیل برابرشدن این تعداد مناره با مناره‌های مسجدالحرام، در زمان سلطان احمد یک مناره به خانه خدا اضافه شد.
مسجد سلطان احمد از سال 1609 تا 1616 در زمان حکومت احمد اول ساخته شد. سلطان احمد قصد داشت با ساختن این مسجد باشکوه، بار دیگر قدرت خود را به رخ بکشد تا شکست او در جنگ با صفویان به چشم نیاید. این مسجد را می‌توان ترکیبی از برخی عناصر بیزانسی ایاصوفیه و معماری سنتی اسلامی دانست که همین‌ها باعث ایجاد بنایی منحصربهفرد شده‌اند. به یاد داشته باشید که هنگام اقامه پنج نوبت نماز به بازدید مسجد آبی نروید؛ چرا که به‌روی عموم بسته است و تنها پذیرای نمازگزاران خواهد بود.
مسجد دولما باغچه، از دیگر مساجد دیدنی در استانبول است که در اواخر دوره عثمانی، در سال 1855 و به دستور بزمی عالم، مادر سلطان عبدالمجید ساخته شد. این مسجد در کنار کاخ دولما باغچه قرار دارد و در واقع، مسجد اختصاصی همین کاخ بوده که بعدها به‌دلیل معماری زیبایش، از مجموعه کاخ جدا می‌شود. یکی از دلایل تمایز این عبادتگاه، پنجره‌های مدور کارشده زیر گنبد آن است که برای اولین بار در معماری عثمانی به کار برده شد.
این مسجد کوچک و زیبا، در حال حاضر، نه‌تنها برای بازدید به روی عموم باز است، بلکه می‌توان در آن نماز هم خواند و همین، فضایی روحانی و منحصربهفرد به مسجد دولما باغچه می‌بخشد.
عکسی از مسجد دولما باغچه
مسجد سلیمانیه استانبول دومین مسجد بزرگ این شهر و یکی از شناخته‌شده‌ترین جاذبه‌های گردشگری نه‌تنها در استانبول، بلکه در تمام ترکیه است. زیبایی و شکوه معماری این مسجد، آن را به یکی از مساجد مشهور استانبول تبدیل کرده است. این مسجد برجسته در قرن شانزدهم توسط معمار مشهور عثمانی، معمار سینان برای سلطان سلیمان بزرگ ساخته شد. در حال حاضر هم، مقبره سلطان سلیمان، همسر او خرم سلطان و همچنین معمار سینان، در محوطه مسجد دفن شده که می‌توانید از آن‌ها نیز بازدید کنید.
این مسجد خارق‌العاده دارای چهار مناره و به‌طور کلی، معماری کلاسیک عثمانی است که مشرف به خلیج شاخ طلایی ساخته شده است. همچنین در محوطه آن، علاوه بر بنای خود مسجد، مدرسه، کتابخانه، آشپزخانه و کاروانسرا هم وجود دارند که می‌توانید از آن‌ها هم دیدن کنید.
مسجد فاتح اولین مسجد امپراتوری بزرگی بود که پس از فتح استانبول در سال 1453 توسط عثمانی‌ها ساخته و به نام محمد فاتح نامگذاری شد. در واقع، این مسجد، قدیمی‌ترین و یکی از بزرگترین مساجد استانبول تا قبل از مسجد سلیمانیه بوده است. با وجود اینکه مسجد فاتح در سال 1766 در زلزله‌ای ویران شد، اما به سبک معماری کلاسیک، با سنگ مرمر و خوشنویسی بازسازی شده و طرح اولیه خود را حفظ کرده است.
با اینکه این بنا به ایاصوفیه شباهت دارد، اما می‌توان گفت که به معماری ایرانی بیشتر از معماری بیزانسی نزدیک است. امروزه این مکان مقدس با فضایی بسیار روحانی و دلنشین، در قلب یکی از مذهبی‌ترین محله‌های استانبول قرار دارد و از جاهای دیدنی استانبول به شمار می‌رود.
عکسی از مسجد فاتح
رستم پاشا، گوهر مخفی معماری عثمانی و یکی از زیباترین مساجد تاریخی استانبول است که توسط معمار مشهور، معمار سینان ساخته شد. ساخت این مسجد به سفارش رستم پاشا آغاز شد که هم داماد و هم وزیر اعظم سلطان سلیمان بود و ثروت خود را صرف افزایش ساختمان‌های عمومی، مساجد و بنیادهای خیریه می‌کرد. البته خود رستم پاشا آن‌قدر زنده نماند که اثر هنری خود را ببیند.
این بنا بین سال‌های 1561 تا 1563 با بهترین نمونه‌های کاشی ایزنیک در تمام استانبول، ساخته شد. کاشی‌های ایزنیک نشانه‌ای متمایز از تزئینات دوران عثمانی است که به زیباترین شکل در این مسجد به کار رفته است. ناگفته نماند که مسجد رستم پاشا فاصله چندانی تا بازار بزرگ استانبول ندارد و می‌توانید در یک روز، از هر دوی این مکان‌های زیبا دیدن کنید.
این مسجد در کنار آب‌های درخشان تنگه بسفر و با پس‌زمینه‌ای از پل بسفر، صحنه‌ای نفس‌گیر از ترکیب دنیای قدیم و مدرن را خلق کرده است. مسجد اورتاکوی توسط بالیان‌ها (پدر و پسری ارمنی) و به دستور سلطان عبدالمجید ساخته شد. این خانوادۀ ارمنی همچنین کاخ دولما باغچه را ساخته بودند.
نمای داخلی مسجد اورتاکوی با سبک نئوباروک، وقتی هنگام شب روشن می‌شود، بسیار جذاب است. نور داخلی این بنا از آب منکسر می‌شود و چشم‌اندازی رویایی به وجود می‌آورد. اگر در بهترین زمان سفر به استانبول بروید، می‌توانید عکس‌های جذابی در کنار این مسجد و در جوار تنگه زیبای بسفر بگیرید.
عکسی از مسجد اورتاکوی
مسجد چاملیجا، بزرگترین مسجد استانبول به دستور دولت ترکیه و توسط دو معمار زن طراحی و در سال 2019 افتتاح شد. برای ساخت این مسجد از محبوب‌ترین معماران الهام گرفته شده و دارای معماری کلاسیک عثمانی است.
داخل مسجد بخش‌هایی مانند گالری هنری، کتابخانه، فضای نگهداری از کودکان، سالن کنفرانس و همچنین یک محل ویژه برای معلولین در نظر گرفته شده است. این مسجد باشکوه استانبول را می‌توان از تمام نقاط و گوشه‌وکنار شهر دید. همچنین از داخل آن می‌توان به مسجد سلیمانیه هم دید داشت.
مسجد نور عثمانی در کنار بازار بزرگ استانبول قرار دارد که به دستور سلطان محمود اول ساخته شد. اما در سال 1755 و در زمان سلطنت عثمان سوم تکمیل یافت. علت نامگذاری این مسجد تعداد بالای پنجره‌های آن است که نور زیادی را به داخل منعکس می‌کنند. گنبد این مسجد استانبول، یکی از بزرگترین گنبدها است و به‌دلیل داشتن عناصر معماری باروک مانند تزئینات اغراق‌آمیز، گنبد بزرگ، تمرکز بر نور، پنجره‌های زیاد و حیاط چند ضلعی، قدیمی‌ترین نمونه معماری باروک محسوب می‌شود.
جالب است بدانید که بر خلاف دیگر مساجد عثمانی، هلال‌های بالای مناره‌های مسجد نور عثمانی به‌جای برنز، از سنگ ساخته شده‌اند. همچنین داخل بنا، کتابخانه‌ای با بیش از 5000 نسخه چاپی و خطی وجود دارد که دیدن آن خالی از لطف نیست.
تصویری از مسجد نورعثمانی
مسجد بزرگ ایوب اولین مسجدی است که پس از فتح استانبول ساخته شد و یکی از چهار مکان مقدس بعد از مکه، مدینه و بیت‌المقدس محسوب می‌شود. این مسجد توسط محمد فاتح عثمانی و در محل دفن ابو ایوب انصاری، دوست و علم‌دار پیامبر اکرم احداث شد. البته مسجد ایوب سلطان مانند بسیاری از بناهای استانبول، طعمه زلزله شده و در نهایت به دستور سلطان سلیم مورد بازسازی قرار گرفت. این مسجد امروزه، اهمیت قابل توجهی یافته و به زیارتگاه مسلمانان و یکی از مکان‌های دیدنی استانبول تبدیل شده است.
قدمت مسجد جدید بر خلاف نامش، به بیش از 350 سال پیش بازمی‌گردد. مسجد ینی جامی نمونه‌ای عالی از اهمیت زنان در دوران سلطنت عثمانی است؛ چرا که ساخت آن به دستور یک بانو، یعنی والده سلطان صفیه، مادر سلطان محمد سوم آغاز شد و چندین سال بعد، مادر سلطان مهمت چهارم ساخت آن را به اتمام رساند.
نمای داخلی مسجد دارای نمونه‌های عالی از کاشی‌کاری عثمانی، یعنی همان کاشی‌های ایزنیک است. البته بهترین نوع کاشی ایزنیک در ساخت آن به کار نرفته؛ به این دلیل که در نهایت، ساخت آن به‌عنوان یک پروژه خیریه اتمام یافت.
عکسی از ینی جامی
شاید بتوان گفت که مسجد شاهزاده در بین مساجد استانبول ترکیه، یکی از دراماتیک‌ترین داستان‌ها را دارد. این مسجد به دستور سلطان سلیمان بزرگ و به یاد پسر بزرگش، شاهزاده مهمت، که در 21 سالگی در اثر آبله درگذشت، ساخته شد. سلطان سلیمان تحمل مرگ پسرش را نداشت و روزهای زیادی را بر مزار او گریست و در نهایت، دستور ساخت این مسجد را داد. معمار این مسجد مربعی‌شکل زیبا، معمار سینان بوده است و مورخان معماری، آن را اولین شاهکار سینان در معماری کلاسیک عثمانی می‌دانند.
به‌عنوان اولین ساختمان بزرگ سینان، می‌توان دید که برخلاف تزیینات معمولی اغلب مساجد، این نیایشگاه با الگوهای بسیار استادانه تزئین شده و جلوه‌ای تماشایی دارد. بد نیست بدانید که علاوه بر شاهزاده مهمت، آرامگاه هر دو برادر او و همچنین دو صدراعظم سلطان سلیمان یعنی ابراهیم پاشا و رستم پاشا در قبرستان مسجد شاهزاده قرار دارند. مسجد شاهزاده، یکی از شناخته‌شده‌ترین مساجد شیعه در استانبول به شمار می‌رود.
مسجد مهری ماه، یکی دیگر از طرح‌های باشکوه معمار سینان برای دختر سلطان سلیمان، یعنی شاهزاده خانم مهری ماه است. متفاوت از دیگر مساجد امپراتوری عثمانی، مسجد مهری ماه سلطان در ادیرنکاپی تنها یک مناره دارد. گنبد این مسجد استانبول، 37 متر ارتفاع داشته و صدها پنجره در ساخت آن به کار رفته است که این بنا را به یکی از درخشان‌ترین مساجد استانبول تبدیل می‌کند.
تصویری از مسجد مهری ماه
سلطان سلیم یاووز، پدر سلطان سلیمان بزرگ است. کتیبه نصب‌شده در ورودی اصلی بنا نشان می‌دهد که مسجد سلطان سلیم به دستور خود سلیم اول ساخته شد؛ هرچند برخی منابع می‌گویند که پسر این مسجد را به یاد پدر ساخته است.
مقبره هشت ضلعی سلطان سلیم اول در پشت مسجد مشرف به شاخ طلایی استانبول با منظره‌ای زیبا قرار دارد و به‌طور کلی، تراس مسجد نمایی ۳۶۰ درجه از این خلیج را به نمایش می‌گذارد. این بنا به‌طور کامل از سنگ ساخته شده؛ اگرچه در برخی بخش‌های آن برای تزئینات، از مرمر و کاشی‌هایی دارای نقوش کلاسیک با طرح‌های گل‌دار نیز استفاده شده است.
طبق داستانی، ژوستینیان جوان پیش از رسیدن به امپراتوری روم، به‌دلیل سازمان‌دهی یک شورش علیه عمویش، امپراتور جاستین، محکوم به اعدام شد. یک شب قبل از اعدام، کشیشان سرگیوس و باکوس از امپراتور جاستین خواستند که ژوستینیان را نکشد و در نهایت، اعدام لغو شد. ژوستینیان هم بعد از رسیدن به امپراتوری، به‌پاس قدردانی از این دو کشیش، دستور داد کلیسایی برای آن دو بسازند که بعدها به مسجد ایاصوفیه کوچک معروف شد.
معماری این بنای کوچک، بسیار منحصربهفرد است و شبیه به ایاصوفیه نیست. این سازه دارای یک شبستان هشت ضلعی است که در یک مستطیل نامنظم تراشیده و توسط گنبدی چتری به قطر 17 متر پوشانده شده است. این کلیسا در سال 1513 میلادی و شصت سال پس از فتح قسطنطنیه به مسجد تبدیل شد. در حال حاضر نیز هر روز، به جز اوقات شرعی پذیرای بازدیدکنندگان است.
تصویری از مسجد ایاصوفیه کوچک
قدمت مسجد بایزید مربوط به سال 1501 میلادی است که البته ساخت آن در سال 1506 تکمیل شد. سلطان بایزید دوم دستور ساخت این مسجد استانبول را داد؛ چراکه می‌خواست مجموعه کاملی از مساجد شاهنشاهی داشته باشد. بنابراین دستور داد که مسجد در مرکز مجموعه قرار گرفته و اطراف آن ساختمان‌های مهم دیگری مانند حمام ترکی، مدرسه، بیمارستان و... بنا شود.
هیچ‌کس واقعا نمی‌داند که چه کسی مسجد بایزید را طراحی کرده است؛ با این حال این مسجد، دومین مجموعه نیایشگاه مسلمانان در نوع خود بود که پس از تسلط عثمانیان بر قسطنطنیه، در شهر ساخته شد. امروزه این بنا از دیدنی‌های باارزش استانبول به شمار می‌رود.
مسجد معروف گل یا همان مسجد گل سرخ، در منطقه فاتح استانبول و مشرف به شاخ طلایی قرار دارد. این مسجد در اصل به‌عنوان «کلیسای سنت تئودوسیا» شناخته شد که یک کلیسای ارتدکس شرقی سابق در قسطنطنیه بود. در نهایت، در قرن چهاردهم میلادی توسط عثمانی‌ها به مسجد تبدیل شد. مسجد گل یکی از مهمترین بناهای مذهبی بیزانسی است که پیش از حکومت عثمانی‌ها در استانبول ساخته شده است.
در زمان سلیم دوم یک مناره به مسجد اضافه شد. همچنین این مسجد استانبول، از یک گنبد مرتفع و مرکزی تشکیل شده که توسط حاکمان عثمانی روی بنای اولیه اضافه شده است.
عکسی از مسجد گل
مسجد کاریه، به‌خاطر موزاییک‌ها و نقاشی‌های دیواری که از دوره بیزانس به یادگار دارد، مشهور است. این مسجد سرنوشت پیچیده‌ای داشته، به‌طوری که در در قرن پنجم به‌عنوان کلیسای چورا ساخته شد و در دهه 1500 میلادی به مسجد، در سال 1945 به موزه و دوباره در سال 2020 به مسجد تغییر کاربری دارد. با بازدید از این مسجد زیبا متوجه می‌شوید که تاثیرات امپراتوری بیزانس هنوز هم در آن قابل مشاهده است.
یکی از نمادهای تاریخی و دیدنی در شهر استانبول، مساجد آن است که بازدید از آن‌ها، با معماری باشکوه و داستان‌های زیبایشان، بدون شک گردشگران را به وجود خواهد آورد. با توجه به اینکه تعداد مساجد استانبول بسیار بالاست، در این مطلب فهرستی از قدیمی‌ترین، بزرگترین و زیباترین مسجد استانبول را گردآوری کردیم تا بتوانید برای روزهای سفر خود بهتری برنامه‌ریزی کنید. اما اگر با تور استانبول همراه شوید، قطعا برنامه‌های ویژه‌ای برایتان تدارک دیده خواهد شد تا بتوانید از مدت‌زمان اقامت خود در ترکیه بیشترین بازدید را داشته باشید.
پیشنهاد می‌کنیم مطلب راهنمای سفر به استانبول را در سایت ما مطالعه کنید تا از تمامی اطلاعات ضروری پیش از سفر به این شهر مطلع شوید.
شما از کدام مسجد استانبول دیدن کرده‌اید؟ چه نکاتی از آن‌ها در خاطرتان باقی مانده؟ حتما برایمان بنویسید.
سوالات متداول:
1. اولین مسجد تاریخی استانبول کدام است؟
بدون شک می‌توان مسجد ایاصوفیه را نخستین و قدیمی‌ترین مسجد استانبول دانست که ساختمان آن از دوران رومیان پابرجاست.
2. بیشترین مساجد استانبول در کدام محله قرار دارند؟
محله فاتح در بخش اروپایی استانبول بیشترین تعداد مسجد را در خود جای داده است. با بازدید از این منطقه می‌توانید به بناهای تاریخی زیادی دسترسی داشته باشید.
