دریای سیاه؛ شمالی ترین دریای خاورمیانه

دریای سیاه که به‌عنوان «دریای افسانه‌ای» هم شناخته می‌شود، در حاشیه اقیانوس اطلس و بین اروپای شرقی و آسیای غربی قرار دارد. این دریا نه‌تنها، به‌دلیل نامش که بیانگر طبیعتی نسبتا غیرمهمان‌نواز است، بلکه به‌دلیل چند ویژگی غیرعادی و شگفت‌آور، محبوبیت بالایی دارد. از طرفی هم، ماهیت بدون اکسیژن آب این دریا، باعث ایجاد شایعات ترسناکی درباره آن شده است. اگر دوست دارید بیشتر با این دریای مرموز آشنا شوید، ادامه مطلب را از دست ندهید؛ چرا که قرار است اطلاعات مفیدی درباره دریای سیاه در اختیارتان بگذاریم.

دریای سیاه کجاست؟

دریای سیاه در منتها‌الیه جنوب شرقی اروپا و بین قاره‌های آسیا و اروپا قرار دارد. این دریای بیضی شکل از طریق تنگه بسفر که در گوشه غربی آن قرار دارد و دریای مرمره، به آب‌های اقیانوس اطلس و دریای مدیترانه متصل است. شبه‌جزیره کریمه از شمال به دریای سیاه وصل می‌شود و در شرق، از طریق تنگه باریک کرچ به دریای آزوف متصل است.

حداکثر عمق دریای سیاه، در بخش جنوب مرکزی آن، بیش از 2 هزار و 210 متر و مساحت آن، بدون احتساب دریای مرمره، همراه با دریای آزوف، حدود 461 هزار کیلومترمربع است.

موقعیت جغرافیایی دریای سیاه روی نقشه گوگل

علت نامگذاری دریای سیاه

نکته جالبی که درباره این دریا وجود دارد، این است که هنوز هم کسی دقیق نمی‌داند چرا نام آن دریای سیاه است. نام این دریا در ابتدا، طبق اسطوره‌های یونان باستان، «دریای نامهربان» بوده و دلیل آن هم دشواربودن دریانوردی و حضور قبایل متخاصم در سواحل دریا بوده است. بعدها، پس از توسعه موفقیت‌آمیز ساحل توسط استعمارگران یونانی، نام دریا به دریای «مهمان‌نواز» یعنی دقیقا برعکس نام قبلی تغییر یافت.

در نهایت، ترک‌ها نام آن را «کارادنیز» یا همان دریای سیاه گذاشتند. طبق برخی حکایات نام این دریا را به این دلیل سیاه گذاشته‌اند که دریانوردان و ملوانان در سفرهایشان با طوفان‌های شدید و موج‌های سهمگینی مواجه می‌شدند، طوری که دریا، سیاه به نظر می‌رسید. از طرفی هم، برخورد خشن و غیردوستانه دریا با مهمانانش، باعث شد تا نام آن دریای سیاه شود.

فرضیه دیگری که درباره علت نام‌گذاری این دریا وجود دارد، این است که اجسام فلزی کشتی‌ها و به‌طور کلی، هر چیزی که به اعماق دریا بیفتد، بعد از مدتی، به‌دلیل غلظت بالای سولفید هیدروژن در دریا، با لجن سیاه پوشیده می‌شوند.

کشورهای اطراف دریای سیاه

این دریا از شمال با اوکراین، از شمال شرق با روسیه، از شرق با گرجستان، از جنوب با ترکیه و از غرب با بلغارستان و رومانی همسایه است. بد نیست بدانید که کل طول ساحل دریای بزرگ سیاه 4 هزار و 340 کیلومتر است. این ساحل شامل هزار و 628 کیلومتر از سواحل اوکراین، 475 کیلومتر از سواحل روسیه، 310 کیلومتر از سواحل گرجستان، هزار و 400 کیلومتر از سواحل ترکیه، 300 کیلومتر از بلغارستان و 225 کیلومتر از رومانی می‌شود.

تاریخچه منطقه دریای سیاه

از زمان آخرین دوره عصر یخبندان تا پایان آن، یعنی از حدود 12 هزار سال پیش، دریای سیاه به شکل‌های مختلف، شامل یک بستر خشک، یک دریاچه آب شیرین و در نهایت یک دریا تبدیل شده است. به گفته تعدادی از زمین‌شناسان دریایی، این دریا، در حدود 7 هزار سال پیش، یک دریاچه آب شیرین بوده است؛ تا اینکه، در اثر بالا آمدن آب دریای مدیترانه و ورود آب نمک به دریاچه، به دریایی بزرگ تبدیل می‌شود.

جالب است بدانید که کتاب طوفان نوح (1989) که توسط اقیانوس‌شناسان آمریکایی ویلیام رایان و والتر پیتمن نوشته شده است، فرضیه جالبی را ارائه می‌دهد. بر اساس تحقیقات آن‌ها در این کتاب که مراحل ایجاد دریای سیاه را بررسی می‌کنند، «سیل بزرگ» که در کتاب مقدس به آن اشاره شده، یعنی همان طوفان زمان حضرت نوح، بخشی از سرگذشت دریای بزرگ سیاه را تشکیل می‌دهد.

تصویری از دریای سیاه

ویژگی های دریای سیاه

دریای اسرارآمیز سیاه، ویژگی‌های جالبی دارد که باعث محبوبیت آن شده‌اند و نظر بسیاری از افراد را به خود جلب کرده است. اگر کنجکاوید که بیشتر درباره این ویژگی‌ها بدانید، ما در ادامه آن‌ها را با شما به اشتراک می‌گذاریم.

آب بی حس کننده

یکی از حقایق جالب در ارتباط با دریای سیاه، دولایه‌بودن آن است. در واقع، لایه رویی این دریا، همان لایه‌ای است که اکسیژن دارد و موجودات زنده‌ای مانند ماهی‌ها و دلفین‌ها، در آن امکان حیات دارند. در مقابل، لایه زیری که درصد بیشتری را هم شامل می‌شود، عاری از اکسیژن است و هیچ موجود زنده‌ای نمی‌تواند در آن‌جا زندگی کند. 

لایه زیرین، که به آن لایه مرده یا بی‌حس هم می‌گویند، ترکیب آب شیرین دریا با آب شوری است که از مدیترانه به آن وارد شده و همین را می‌توان دلیل چگالی بیشتر و رفتن این لایه به اعماق دریا دانست.

عمق

این دریا عمق زیادی دارد و همان‌طور که اشاره کردیم، عمق آن در برخی نقاط، تا 2 هزار و 210 متر هم می‌رسد. چیزی که درباره عمق دریا وجود دارد، این است که به‌دلیل دو لایه‌بودن، اختلاف دما در عمق رویی و زیری دریا کاملا فاحش است، طوری که اعماق زیرین دریا، در مقایسه با عمق رویی، دمای پایین‌تری دارد. در نتیجه می‌توان گفت که هم دمای مناسب‌تر و هم وجود اکسیژن، باعث شده تا موجودات زنده تنها در 50 متر ابتدایی دریا زندگی کنند.

بد نیست بدانید، یکی از شایعات جالب و البته وحشتناکی که درباره این دریا مطرح شده، بقای مردگان در اعماق دریاست. اما حقیقت این است که روند تجزیه مردگان، بقایای کشتی‌ها و به‌طور کلی مواد تجزیه‌پذیر در اعماق دریا، به‌دلیل عدم وجود اکسیژن، بسیار کند صورت می‌گیرد.

عکسی از اعماق دریای سیاه

سطح ثابت آب

شاید با توجه به نام‌های این دریا همچون سیاه و نامهربان، تصور کنید که شنا در آن خطرناک خواهد بود؛ اما حقیقت چیز دیگری است. سطح آب این دریا کاملا آرام، بی‌سروصدا و ثابت است و هیچ جزرومدی در آن رخ نمی‌دهد. همین باعث شده تا شنا در آن، امکا‌ن‌پذیر شود و خطری نداشته باشد.

دریای سیاه از چه رودخانه هایی پر می شود؟

دریای اسرارآمیز سیاه، دریای پذیرنده چندین رودخانه است؛ به این معنی که چندین رودخانه، به درون این دریا می‌ریزند. از جمله رودخانه‌های مهمی که به دریای سیاه می‌ریزند می‌توان به رودخانه دانوب، دنیستر، دنیپر، سقاریه، یشیل ایرماق و قزل ایرماق اشاره کرد. رودخانه دانوب از آلمان، رودخانه دنیستر از اروپای شرقی، دنیپر از روسیه و اوکراین، سقاریه، قزل ایرماق و یشیل ایرماق هم از سمت ترکیه سرچشمه می‌گیرند.

موجودات دریای سیاه

گیاهان و جانوران دریای سیاه عمدتا از دریای مدیترانه آمده‌اند و همان‌طور که گفتیم، در عمق دارای اکسیژن دریا زندگی می‌کنند. از جمله گیاهان این دریا، می‌توان به حدود 750 گونه فیتوپلانکتون اشاره کرد که از دلایل درخشندگی سطح آب دریا، خصوصا در ماه آگوست، همین فیتوپلانکتون‌ها هستند. در بخش کم‌عمق شمال غربی دریا هم، نوعی گیاه آبی به‌نام فیلوفورا وجود دارد؛ اما از دهه 1960، میزان این گیاه، به‌دلیل بدترشدن کیفیت آب، به‌شدت کاهش یافته است.

از نظر حیات جانوری، حدود 180 گونه ماهی در دریا وجود دارند که تنها یک‌پنجم آن‌ها دارای اهمیت تجاری هستند. مهم‌ترین آن‌ها شامل دلفین‌های دماغ‌بطری، ماهی خمسی، ماهی خال‌مخالی، سگ ماهی خاردار و... هستند. ناگفته نماند که برخی از مهاجرت‌های فصلی ماهی‌ها از طریق بسفر انجام می‌گیرد.

شهرهای ساحلی منطقه دریای سیاه

داستان‌ها و عجایبی که پشت این دریای اسرارآمیز هستند، می‌تواند برای خیلی‌ها وسوسه‌کننده باشند تا از نزدیک، این دریا را ببینند. اگر شما هم جزو این گروه افراد هستید، می‌توانید به شهرهای ساحلی دریای جذاب سیاه بروید تا در نزدیکی این دریا اقامت داشته باشید. از جمله شهرهای ساحلی دریای سیاه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• استانبول
• کنستانتسا
• مانگالیا
• وارنا
• بورگاس
• اودسا
• باتومی
• سوچی
• ترابزون
• سامسون
• یالتا

عکسی از باتومی از شهرهای ساحلی منطقه دریای سیاه 

جزایر دریای سیاه

در دریای سیاه حدود 10 جزیره وجود دارند که به جاذبه‌های اصلی گردشگری این دریا تبدیل شده‌اند. این جزایر، خانه بسیاری گیاهان و جانوران شگفت‌انگیز هستند که باعث جذابیت بیشتر دریا می‌شوند. جزایر دریای بزرگ سیاه، بیشتر متعلق به کشورهایی مانند بلغارستان، ترکیه، اوکراین و رومانی می‌شوند.

از جمله مهم‌ترین این جزایر می‌توان به جزیره مار در نزدیکی دلتای دانوب و جزیره سنت توماس در بلغارستان اشاره کرد. جزیره سنت توماس هم به‌دلیل وجود مارهای آبی خاکستری ماهی‌خوار در آب‌های اطرافش، بدنام شده است. سایر جزایر قابل توجه در دریای سیاه عبارتند از:

• جزیره سنت آناستازیا در بلغارستان
• جزیره سنت سیریکوس در بلغارستان
• جزیره برزان و گیرسون در ترکیه
• جزیره ژاریلگاچ در اوکراین

اهمیت گردشگری منطقه دریای سیاه

برای بیش از نیم قرن، منطقه دریای سیاه یک مقصد گردشگری محبوب، به‌ویژه برای ساکنان اتحاد جماهیر شوروی سابق و کشورهای اروپای مرکزی بوده است. آب‌وهوای مطلوب، آب‌های درخشان دریا، سرگرمی‌ها و تفریحات بی‌نظیر، همه باعث جذب گردشگران به این منطقه شده‌اند. از طرفی هم‌مرز بودن این دریا با بسیاری از کشورهای مهم، باعث رونق اقتصادی این کشورها و رشد مناطق نزدیک این دریا می‌شود.

با توجه به این تفاسیر و اهمیت گردشگری این منطقه، در حال حاضر، افراد زیادی در حال سرمایه‌گذاری بر روی گردشگری دریای سیاه هستند تا جان دوباره‌ای به آن ببخشند. نکته مهمی که در این زمینه وجود دارد، توسعه گردشگری در کنار حفظ محیط زیست جذاب این منطقه است تا ضمن حفظ سلامت محیط زیست، مردم بتوانند از محیطی بکر و طبیعی لذت ببرند.

دریای سیاه؛ اسرارآمیز و مجذوب کننده

با وجود تمام اسرار مربوط به دریای شگفت‌انگیز سیاه، این دریا و کشورهای حاشیه آن، جزو مقاصد گردشگری محبوب در جهان هستند. در واقع، این دریای جذاب خاورمیانه، به ‌دلیل اصلی جذب گردشگر برای مناطق اطراف و حاشیه خود تبدیل شده است. ما هم در این مطلب سعی کردیم اطلاعات مهمی که لازم است درباره دریای سیاه بدانید را در اختیارتان بذاریم تا اگر قصد سفر به این دریا را داشتید، با سرگذشت آن آشنا باشید. اگر با تور ترکیه به شهرهای حاشیه دریای سیاه سفر کردید، سعی کنید حتما برای تماشای این دریا کنار آن بروید.

سوالات متداول

1. چرا به دریای سیاه، سیاه می گویند؟

فرضیه‌های متفاوتی برای این نام‌گذاری وجود دارند؛ یکی از آن‌ها به موج‌ها و طوفان‌های سهمگینی اشاره دارد که باعث می‌شوند دریا، سیاه دیده شود. دلیل دیگر، پوشیده شدن اجسام غرق‌شده در اعماق بدون اکسیژن دریا، با لجن سیاه است.

2. نقشه دریای سیاه؟

موقعیت دریای سیاه را در نقشه می‌توانید از این لینک دنبال کنید.